Nieuw onderzoek bewijst het schadelijk effect van het DWV-virus bij honingbijen

Uit recent onderzoek van de Katholieke Universiteit Leuven i.s.m. de Universiteit Gent en de Universiteit van Salford is voor het eerst het schadelijk effect van het ‘Deformed Wing Virus’ aangetoond op het foerageergedrag van honingbijen en op de overlevingskansen van de bijen. Het onderzoek bevestigt het schadelijk effect van het DWV-virus op lange termijn.

In imkersmiddens is het zogenaamde Deformed Wing Virus (DWV) al langer een gekende ziekteverwekker. Bijen die in het larvale of popstadium aangetast worden door de virus kunnen het typische hebben kenmerk dat ze geboren worden met verkreukelde vleugels en bijgevolg niet in staat zijn om te vliegen. Hoewel het virus is vernoemd naar dit typische infectiekenmerk, kunnen bijen evengoed geïnfecteerd zijn zonder dat er uiterlijke kenmerken van de infectie zijn. In Nederlandstalige literatuur wordt ook vaak gesproken over het ‘verkreukelde vleugelvirus’.

In het algemeen wordt aangenomen dat een brede waaier aan virussen fungeert als stressoren die bijdragen aan de verzwakking van de bijenvolken. Andere stressoren zijn onder meer het gebrek aan stuifmeeldiversiteit, pesticidengebruik en zeker ook andere ziekteverwekkers zoals bacteriën en de varroamijt. De optelsom van alle stressoren kan aanleiding geven sterfte van het bijenvolk.

Het DWV-virus is al ruimere tijd gekend en wordt al langer in verband gebracht met de verhoogde sterftecijfers onder de bijenvolken. Anders dan in voorgaande onderzoeken waren wetenschappers van de KULeuven, Ugent en University of Salford (Manchester, UK) nu in staat om voor het eerst de niet-zichtbare besmetting met het DWV-virus bij volwassen bijen te linken aan de verhoogde bijensterfte. De onderzoekers bevestigden bij 2400 jonge en virusvrije bijen een microchip die gescand werd telkens wanneer de bijen het nest verlieten om te foerageren. De helft van de bijen werd vervolgens geïnjecteerd met het virus, de andere helft fungeerde als controlegroep en werd als het ware ‘gevaccineerd’ met een oplossing van genetisch materiaal van het virus om zo te voorkomen dat ze ziek gemaakt werden door de met het virus geïnjecteerde bijen.

Hoewel de onderzoekers zeer vindingrijke onderzoeksmethodes aan de dag stelden voor dit onderzoek, zijn het vooral de resultaten die dit onderzoek zo interessant maken. Uit de bevindingen van de wetenschappers blijkt dat de met WDV besmette bijen 2,1 maal minder kans hadden om de leeftijd van vliegbij te bereiken dan de bijen uit de controlegroep. Daarnaast is het ook duidelijk dat het WDV op andere manieren het levenspatroon van de bijen beïnvloed. De besmette bijen begonnen gemiddeld 2,3 dagen eerder aan hun taken als vliegbij dan de bijen uit de controlegroep. Daarnaast bleken ze in het algemeen 4,7 dagen minder lang te leven dan hun niet-besmette zusters en duurde hun levensfase als vliegbij gemiddeld 2,6 dagen korter. Die verwachtingen sluiten aan bij eerdere studies in het buitenland. De wetenschappers onderzochten ook hoeveel keer de vliegbijen buitenkomen om te foerageren. In de besmette groep bleken de bijen gemiddeld 5,46 keer per dag naar buiten te vliegen tegenover 5,80 keer bij hun niet besmette zusters. Een klein verschil dat in eerdere studies ook al is waargenomen.

Een van de meest opvallende resultaten van de studie is er een die per toeval aan het licht kwam. Om het onderzoek te kunnen uitvoeren infecteerden de onderzoekers de testgroep met DNA van het DWV-virus dat ze bij willekeurige bijen met symptomen van het WDV-virus hadden verzameld. Om te controleren of de kunstmatige besmetting met een injectie wel degelijk gelukt was, lieten ze stalen van de bijen analyseren op de aanwezigheid van DNA van het DWV-virus. De bijen bleken besmet met een variant van het DWV-virus die tot noch toe enkel in Groot-Brittanië was waargenomen. Die nieuwe variant komt dus ook op het Europese vasteland voor. Het gaat om een opkomende variant die in Groot-Brittannië steeds vaker als meest voorkomende DWV-variant wordt aangeduid en meer virulent is dan zijn voorgangers.